De discussie is weer opgelaaid nu we opnieuw geconfronteerd worden met foto's van stervende kinderen in Afrika. Susan Sontag, en een resem postmodernen na haar, staan uiterst kritisch tegenover de fotojournalistiek. Die kan niets verduidelijken, ze is al te vaak sentimenteel, plat-emotioneel, volgens sommigen zelfs verwerpelijk.
Susan Linfield is van een heel andere mening. In het 1ste hoofdstuk van haar boek (A Little History of Photography Criticism) traceert ze de totale afwijzing van bijna elke emotie in de kunst tot Walter Benjamin en Bertolt Brecht. Zij ervoeren hoe de chaotisch-emotionele passies tijdens de Weimar Republiek mee de voedingsbodem vormden voor het nazisme, vandaar hun fundamenteel wantrouwen.
Maar volgens haar (Photojournalism and Human Rights) moeten in een geïntegreerde mensvisie de emoties in de kunst en fotografie hun rechtmatige plaats krijgen. "Het vermogen van foto's om diepe emoties op te roepen vormt één van hun sterktes." Het is echter meteen een gevaarlijke kracht. Veel hangt af van het soort foto, en vooral van de context en van wat mensen er moreel en maatschappelijk mee aanvangen.
Het slechtste: foto's van gelynchte zwarten werden in de VS door blanke racisten als jachttrofeeën gebruikt, net zoals sommige Duitsers 's zondags tijdens een uitje in het ghetto van Warschau foto's gingen nemen.
Maar in de internationale campagne tegen de wreedheden in de Kongo-Vrijstaat van onze Leopold II zouden foto's voor het eerst in de geschiedenis een belangrijke politieke rol spelen. Westerlingen identificeerden zich met slachtoffers uit een ver en vreemd land. De tot dan vooral 'theoretische' mensenrechten - die toen meestal slechts golden tot aan de grenzen van de eigen groep, gemeenschap of staat - werden, via door foto's opgeroepen meevoelen, concreet én algemeen: verminkte zwarte mensen van heel ver werden meer dan ooit her- en erkend als mede-mensen.
Fotografie kan op zichzelf niet zo veel - de erg kritische Sontag verwachtte er té veel van, misschien zelfs uit liefde ervoor. Maar foto's kunnen de eerste schakels vormen van een ketting: zien, actief kijken, emotioneel 'geraakt' worden, kritisch onderzoeken, maat-schappelijk en politiek handelen. En we moeten ons niet schamen om ook functioneel esthetische normen te hanteren - zelfs bij foto's die leed moeten uitdrukken; er is volgens Linfield op dat vlak geen schuld of prijs te betalen.
Jammer dat bijlange niet altijd de laatste twee stappen gezet worden: ondanks de verbijsterende foto's van o.a. Magnumfotograaf Gilles Peress over de Rwandese genocide blééf de internationale gemeenschap passief toekijken...
Maar volgens haar (Photojournalism and Human Rights) moeten in een geïntegreerde mensvisie de emoties in de kunst en fotografie hun rechtmatige plaats krijgen. "Het vermogen van foto's om diepe emoties op te roepen vormt één van hun sterktes." Het is echter meteen een gevaarlijke kracht. Veel hangt af van het soort foto, en vooral van de context en van wat mensen er moreel en maatschappelijk mee aanvangen.
Het slechtste: foto's van gelynchte zwarten werden in de VS door blanke racisten als jachttrofeeën gebruikt, net zoals sommige Duitsers 's zondags tijdens een uitje in het ghetto van Warschau foto's gingen nemen.
Maar in de internationale campagne tegen de wreedheden in de Kongo-Vrijstaat van onze Leopold II zouden foto's voor het eerst in de geschiedenis een belangrijke politieke rol spelen. Westerlingen identificeerden zich met slachtoffers uit een ver en vreemd land. De tot dan vooral 'theoretische' mensenrechten - die toen meestal slechts golden tot aan de grenzen van de eigen groep, gemeenschap of staat - werden, via door foto's opgeroepen meevoelen, concreet én algemeen: verminkte zwarte mensen van heel ver werden meer dan ooit her- en erkend als mede-mensen.
Fotografie kan op zichzelf niet zo veel - de erg kritische Sontag verwachtte er té veel van, misschien zelfs uit liefde ervoor. Maar foto's kunnen de eerste schakels vormen van een ketting: zien, actief kijken, emotioneel 'geraakt' worden, kritisch onderzoeken, maat-schappelijk en politiek handelen. En we moeten ons niet schamen om ook functioneel esthetische normen te hanteren - zelfs bij foto's die leed moeten uitdrukken; er is volgens Linfield op dat vlak geen schuld of prijs te betalen.
Jammer dat bijlange niet altijd de laatste twee stappen gezet worden: ondanks de verbijsterende foto's van o.a. Magnumfotograaf Gilles Peress over de Rwandese genocide blééf de internationale gemeenschap passief toekijken...
Linfield, Susie, The Cruel Radiance. Photography and Political Violence, University of Chicago Press, 2010.
Peress, Gilles: www.magnumphotos.com/gillesperess
Geen opmerkingen:
Een reactie posten