woensdag 18 december 2013

Saul Leiter (2)

Er is natuurlijk niets mis met een goed gecomponeerde foto met een interessant thema, een mooie lichtinval en rijke tonaliteit. Als we er als liefhebbers zo’n handvol per jaar kunnen maken, mogen we tevreden zijn. Maar vaak 'missen' ze een persoonlijke dimensie en 'ràken' ze niet. Het laatste jaar heb ik om diverse redenen weinig gefotografeerd. Deels echter ook omdat ik zat te broeden over hoe ik - al was het maar een minieme - stap in de richting van een persoonlijke beeldtaal zou kunnen zetten. Jaloers dus op iemand als Saul Leiter!
Zo’n traject, vermoed ik, is gesteund op het ontwikkelen van een eigen 'mentale' instelling: je mérkt gewoon dat Leiter enorm houdt van zijn New-York en zijn mensen, en dat hij wars is van kapsones – hij wenst ons bijv. nooit te verbluffen met zijn onderwerpen. En natuurlijk ook gebaseerd op het cultiveren van een eigen visuele gevoeligheid (licht, kleuren, tonaliteit, grijswaarden, oppervlaktestructuren, contrasten) en van een eigen thematiek. Maar dan de stap zetten naar de expressie daarvan in een persoonlijke (consistente) beeldtaal die het louter registreren overstijgt, dat is nog wat anders.
Op de webstek van Gallery Fifty One vinden we een uitgebreide selectie van zijn foto's. Wat direct opvalt is het groot aantal 'meervoudige' opnames: ofwel zijn het dubbelopnames, maar ik vermoed meestal subtiele reflecties door glas. Die meervoudigheid schept afstand, versterkt de (kleuren)compositie, creëert soms wat wazigheid en geeft aan het beeld het vervlakkend effect van een impressionistisch schilderij. Dat geldt nog veel meer voor zijn vele opnames door bedampte of beregende ruiten: hier verdwijnt bijna alle scherpte, de foto's worden totaal vlakke kleurencomposities met een sterk picturaal effect.
Aan de andere kant zien we ook veel 'doorkijkopnames', bijv. door twee autoruiten, twee ramen van een gebouw, vanonder een zonnetent of overhang, enz. Deze omkadering versterkt juist de dieptewerking en focust met een tunneleffect de blik van de kijker op het hoofdmotief in de foto: meestal (een deel van) een menselijke figuur in de stad. Maar door de zeer geringe scherptediepte of een bewegingssuggestie bevindt die zich in een picturale omgeving vol sfeer. Saul Leiter lijkt ook ten volle de geroemde kleuren van de (nu verdwenen) kodachrome diafilm uitgebuit te hebben.
Is het bovenstaande een inkijk in een trukendoos? Geenszins, me dunkt. We kunnen proberen zijn technieken te imiteren - maar daarmee bereiken we nog niet wat Leiter kon: die technieken gebruiken om aan een consistente persoonlijke visie uitdrukking te geven.

donderdag 12 december 2013

Saul Leiter (1)

Op 26 november jl. is de Amerikaanse fotograaf Saul Leiter overleden. Jammer genoeg heb ik hem vroeger niet goed leren kennen. Voor de beginnende fotograaf, die ik nog altijd ben en die op zoek is naar een persoonlijke stijl, kan zijn werk een inspiratiebron zijn: hij schilderde met foto's! Expressief en zeer humaan werk. Enkele van zijn uitspraken die ik sterk waardeer: 'I must admit I am not a member of the ugly school. I have great regard for certain notions of beauty.' Hij was ook geheel niet geïnteresseerd in carrière maken.
Uit zijn werk blijkt (nog maar eens) dat dure apparatuur, verre reizen of buitenissige projecten op zich geen voldoende voorwaarde zijn voor 'doorvoelde' fotografie. Hij foto-grafeerde grotendeels in dezelfde paar wijken van New York. Na een korte zwart-witperiode nam hij met een kleinbeeldcamera vooral kleurendia's (Kodachrome). Die kregen een standaardontwikkeling in het lab – dus zonder verdere ingrepen. Wel schijnt hij af en toe verlopen film te hebben gebruikt omwille van de kleureffecten. Leiter heeft een impressionant persoonlijke beeldtaal gevonden - het koele formeel-schone, technisch-gave en het verbluffende ver overstijgend. Voor mij heel inspirerend.
Er zijn natuurlijk geen vooraf afgebakende leerstappen die daar automatisch naartoe leiden: alleen geduldig experimenteren... met de onvermijdelijke doodlopende straatjes erbij.
Bij Steidl Verlag verschijnt binnenkort een heruitgave van 'Early Color' en wordt ook 'Early Black and White' gepubliceerd. Ik kijk ernaar uit. 
Hier nog een van zijn uitspraken: 'I don't think that misery is more profound than happiness.' Zou hij naar iemand hebben willen verwijzen?
Meer infohttp://www.gallery51.com/index.php?navigatieid=9&fotograafid=15

dinsdag 10 december 2013

Nacht (3)



Info: de drie laatste foto's: met T-Max 400 @ ISO 1600. Ontwikkeld in Rodinal 1 op 50.

donderdag 5 december 2013

dinsdag 3 december 2013