dinsdag 27 december 2011

maandag 26 december 2011

Drie meesterfotografen

Verleden week hebben we op de academie in documentaires nader kunnen  kennismaken met drie meesters, die naast hun commerciële werk als modefotograaf, een uniek persoonlijk oeuvre hebben uitgebouwd: Richard Avedon, sterke persoonlijkheid, die voor het eerst zwierigheid, dans en beweging binnenbracht in de statische modefotografie, maar daarnaast ook heel indringende en expressieve portretten maakte; Sarah Moon, fijnzinnige schilderes van het mysterieuze licht en het duistere sprookje; en Jock Sturges, fotograaf van de mens-in-de-natuur, met een bijzondere sensibiliteit voor het prille en evoluerend naakt, in sommige kringen controversieel, maar m.i. integer en authentiek. 
Een beetje confronterend, maar heel inspirerend. Het huis der fotografie blijkt over een onvermoed aantal kamers te beschikken en er valt nog veel te exploreren. Spijtig genoeg heb ik enkele maanden geleden de tentoonstelling van Sarah Moon in de Botanique gemist.

dinsdag 20 december 2011

Cornucopia

Voor een stilleven 'beeldde' ik me verleden jaar deze 'herfstcornucopia' in: een hoorn des overvloeds - een bekend beeldmotief in de klassieke schilderkunst. Sommigen vonden de 'overvloed' evenwel té overladen. De docent suggereerde de tweede, spaarzamere compositie met slechts enkele elementen - maar het is dan wel geen hoorn des overvloeds meer.



vrijdag 16 december 2011

Wolken

We hebben de laatste weken impressionante wolkenluchten zien voorbijjagen: het spel van vuur, stoom, smook en gensters kan dit platte, monotone waterland iets van het verhevene van een berglandschap verlenen... En dat je de unieke scènes van dit jachtige toneel kunt 'vastleggen'...




dinsdag 13 december 2011

vrijdag 9 december 2011

Laag licht (1)


We werden dit najaar rijkelijk beloond met laag zonlicht. 
Het beeld hieronder is wellicht wat kitscherig - excuus, maar ik kon het niet laten... omwille van het licht.


maandag 5 december 2011

Fotografie (7) - Linfield vs. Sontag

Susan Sontags oordeel over de fotografie moeten we ernstig nemen. Ze wijst overtuigend op de belangrijke beperkingen die het genre eigen zijn: een foto is een uitsnede uit de ruimte/tijd, die weinig of niets kan verklaren over moment of context ("strictly speaking one never understands anything from a photograph").
Op het vlak van de fotojournalistiek werd dit onlangs nog eens geïllustreerd door een oproep van Prof. Van Goethem, curator van het Joods Museum te Mechelen (Dossinkazerne), tot het brede publiek. Hij zocht meer informatie over de locatie van een foto: een groep mensen wachtend op straat voor een ijzeren hek. Zonder de vermelding op de achterkant ('Départ des Juifs, 8/8/1942') had men met moeite kunnen achterhalen wat hij voorstelt. Prof. Van Goethem is al maanden bezig met de verdere interpretatie ervan: het gaat blijkbaar om een van de eerste drie transporten van Joden vanuit Mechelen naar Auchwitz-Birkenau, toen ze zich op bevel 'vrijwillig' moesten melden bij de bezetter voor verplichte 'arbeid in het Oosten'. Daarom zien de mensen op de foto er ernstig maar rustig uit. Prof. Van Goethem wijst erop hoe belangrijk die historische context is om de foto juist te interpreteren. Er zonder zou hij zelfs misbruikt kunnen worden om de werkelijke toedracht doelbewust te verhullen of verkeerd voor te stellen.
Terug naar Sontag. Niet haar kritische kijk op de fotografie is het probleem - wel dat die leidt tot extreme conclusies. Susie Linfield wrijft Sontag aan dat ze de fotografie als de volgens haar bij uitstek beperkte en misleidende kunstvorm afweegt tegen de kracht en het vermogen van het impliciet geïdealiseerde complete woord (filosofie, literatuur, menswetenschappen,...), dat nooit tekort zou schieten. 
Linfield illustreert met de Abu Ghraib-foto's van de folterpraktijken van het Amerikaanse leger in Irak, dat zowel de (geënsceneerde) foto's als de getuigenissen van mededaders en ooggetuigen onbetrouwbaar bleken. Niet enkel de foto's waren misleidend, maar de taal, het woord faalde eveneens. Ook de taal is vaak ontoereikend - een instrument van beperkte mensen.
Maar het waren wel de foto's die het schandaal deden losbarsten: intuïtief schokten ze miljoenen mensen in de wereld, vervulden ze met walging (ook al bleken ze - weliswaar vernederende - ensceneringen te zijn)... iets wat een schriftelijk rapport over de folterpraktijken nooit had gekund: mensen reageren emotioneel als ze in een 'sprekende' foto een 'oculair bewijs' menen te zien. Wel moet onze intuïtieve reactie steeds getoetst worden aan een kritische kijk-ethiek.
'Oculair bewijs': Linfield meldt dat de bekende Tsjechische fotograaf Josef Koudelka tegenwoordig met z'n in 1968 genomen foto's van de Sovjetinvasie, naar Rusland trekt om de Russen na al die jaren ervan te overtuigen dat de zgn. 'sovjetbevrijding' toen voor de Tsjecho-Slovaken iets totaal anders betekende.

vrijdag 2 december 2011

maandag 28 november 2011

donderdag 24 november 2011

Buren (1)

Buren in ons straatje zijn meer dan veertig jaar geleden begonnen met een kwekerij van perk-, balkonplanten en chrysanten: toen een opkomend beroep; voor hen was het noeste handenarbeid in grond en potgrond, almaar hogere stookkosten, afhankelijkheid van de grillige marktprijzen, maar gelukkig ook met heel veel voldoening, tussen de jaarlijks terugkerende bloemenweelde...


maandag 21 november 2011

Project blokje om (6)

Misschien wordt de kalme Molenweg, waaraan Fluxys' buizenpark en de grote bloemenkwekerij liggen, verbreed om de dorpskom van Tildonk van zwaar doorgaand verkeer te ontlasten. Er zijn ook plannen om de Mechelse Steenweg te verbreden. Daarbij zullen, naast vele woningen, de laatste restanten van deze 'steenweg' uit de Oostenrijkse tijd - de statige volwassen eiken die er hier en daar nog staan - , moeten sneuvelen. 
Rondom ons dreigt een en ander in snel tempo te veranderen. Hybride platteland: nog intacte hoekjes, maar ook knooppunt van energietransport, vlieg- en wegverkeer.
PS1: De Oostenrijkse steenwegen waren de eerste grote modern-rationele ingreep in de eerder 'kronkelige middeleeuwse toestand': kaarsrechte wegen dwars door het platteland om de steden te verbinden. Rationeel als ze waren, hadden ze evenwel ook esthetische kwaliteiten: wat bol dwarsprofiel, met glanzende kasseien, afgeboord met eiken en grachten. Maar de wilde bebouwing, het beton en asfalt, de reclame, enz... hebben hun pracht zwaar aangetast.
PS2: Hiermee is m'n 'blokje om' ten einde gelopen. Ik weet niet of ik echt in m'n opzet geslaagd ben: heb ik een fotografische taal gevonden om m'n wat ambivalente houding t.o.v. m'n woonomgeving uit te drukken, eueuhmmm... enige twijfel.

Buizenpark Fluxys
Idem
Bloemenkwekerij
Mechelse Steenweg met hier nog enkele eiken



donderdag 17 november 2011

Project blokje om (5)

Op mijn terugweg loop ik een paar hectometers om naar de nieuwe toegang tot het compressiestation, dat Fluxys aan het uitbreiden is. Er zijn ook een aantal aardgaspijp-leidingen bijgekomen. Het station ligt op de kruising ervan en wordt van een heel andere schaalgrootte dan we tot nu toe gekend hebben. 
De veiligheid lijkt evenwel sterk opgevoerd: vanuit helikopters kijkt men nauwgezet toe wat er op de begane grond in de buurt van de gasleidingen gebeurt.
Tegen de heldere hemel scheppen de vele kranen op de bouwwerf een eigen visuele poëzie. Zouden de constructiearbeiders daar ook gevoelig voor zijn?



maandag 14 november 2011

Project blokje om (4)

We lopen verder tot bij het rust- en keerpunt van mijn blokje om: het Kanaal Leuven-Dijle - de Leuvense Vaart - met zijn begroeide dijken. Volgens het seizoen kun je er ieder moment van een zonnige, half bewolkte, of zelfs mistige dag variërend licht krijgen. Hier en daar ligt er wat industrie aan het kanaal maar in dit gedeelte ten noorden van Tildonk niet. Aan de overkant ligt een uitgestrekt kasteeldomein met veel bos en vijvers.
Novemberlicht
Winterlicht
Terug, weg van de vaart; tegen de pyloon bouwt
Fluxys een transformatorpost

Ondertussen is men begin december begonnen met het vellen van de populieren langs de vaart tussen Hambos en Tildonk: het begin van 'de ontsluiting' voor het zwaarder verkeer...


vrijdag 11 november 2011

Project blokje om (3)

Na ca. 1km wandelen naderen we tekenen van andere dan landbouwactiviteiten: een zich in onze landelijke omgeving enorm uitbreidende installatie voor aardgasdistributie: een station voor het comprimeren van Nederlands en Siberisch gas.
Terugblik met tegenlicht
Even verder links: hooibalen met opdoemend compressiestation
Nog verder: uitbreidingswerken compressiestation met aarden wal

dinsdag 8 november 2011

Project blokje om (2)

Tot dusver, ca 600m, lijkt de omgeving - althans visuele uitsneden ervan - schilderachtig, pastoraal, arcadisch... Als we van fotografie een subjectieve weergave van de werkelijkheid verwachten, dan zijn deze foto's feitelijk 'bedrieglijke' effecten van een selectieve focus: de fotograaf zoekt en registreert een lokaal evenwicht in de compositie en het juiste licht. De lage novemberzon geeft geprononceerde schaduw en texturen. Alle andere zintuigen zijn uitgeschakeld, bijv. kleur, gehoor, reuk. We horen de dalende vliegtuigen, het gezoem van het verkeer of de kettingzaag niet... kunnen abstraheren brengt soms soelaas: in de beperking toont zich het mooie. 

Aan de T-splitsing rechts ingeslagen: veldweg naar Tildonk

Paarden in de wei links

Even verder: wilgen aan een tweesprong; hier links afslaan

zaterdag 5 november 2011

Project blokje om - Hybride platteland (1)

Ik woon op het platteland in een uithoek van Delle, in het vlakke Brabantse Dijleland. Van nature zware, 's winters wat waterzieke landbouwgrond. Maar is er hier nog echt platteland? Als ik in noordelijke richting een blokje omloop, waan ik mij in het verleden: ik ga een eindje over veldwegen met hier en daar houtkanten, een bosje, een paar weiden met rundvee of enkele paarden, maïs- en bietenvelden, totdat ik op de Leuvense Vaart met zijn groene oevers stoot.
Maar evengoed ontwaar ik een GSM-mast en elektriciteitspylonen; hoor ik de drukke Mechelse steenweg, en boven mij dalende vliegtuigen op de twee parallelle aanvliegroutes naar Zaventem. Ik stap verschillende keren over een hogedruk-aardgasleiding, met telkens signaalpalen waarop noodnummers staan. En vooral, ik moet rond Fluxys' aardgascompressiestation annex buizen-'park' lopen, dat nu uitgebreid wordt tot enorme proporties (ca. 30ha), en op de terugweg ook langs honderden meter serres van een internationaal opererende bloemenkwekerij.
Het zou al te gemakkelijk zijn om nostalgisch naar een 'knus' verleden te hunkeren... Verkeer en communicatie zijn kenmerken van deze tijd en centraliseren zich in knooppunten waar dit 'uithoekje' heel dichtbij ligt. En ik mag hopen dat de compressie van Winksele velen warm comfort verschaft.

Mijn omgeving is hybride, eerder gewoon, nergens bijzonder mooi. Toch wil ik die dubbelzinnige gewoonheid fotografisch uitdrukken... Maar hoe doe je dat? Is er een esthetiek van het gewone? Moet dat dan een banale esthetiek zijn - met bijv. 'toevallige' snapshots uit een Lomo- of GSM-cameraatje? Of heb ik met hulp van het lage novemberlicht gepoogd een rest schoonheid uit die banale omgeving te wringen en 'aan het licht' te brengen? Ik vermoed het laatste: de ingebakken neiging van de kalograaf! Misschien doe ik later m'n ommetje nog eens over met een andere ingesteldheid. Dan kunnen we vergelijken. (Noot: W. Fox Talbot noemde het eerste negatiefprocédé dat hij ontwikkelde niet fotografie maar 'kalografie', naar het Griekse kalos - mooi.)


Aan de voordeur: in de verte voetbalveld, masten
De wei voor ons huis: geen bouwgrond wegens gasleiding
200 m verder: een terugblik; links maïsveld

Met rijpe kolven

woensdag 2 november 2011

dinsdag 1 november 2011

Verlichte verlatenheid

Des te naargeestiger is de verlatenheid naarmate we er iemand verwachten...





vrijdag 28 oktober 2011

maandag 24 oktober 2011

Japanse Tuin (1)

Japan is bekend om zijn heel eigen esthetische cultuur, verfijnd, uitgepuurd en toch diep geworteld in de natuur. In Hasselt kun je er even van proeven.