In het derde essay, 'The Heroism of Vision', filosofeert Susan Sontag in 'On Photography' over de stijlontwikkelingen in de fotografie en de wisselwerkingen met de andere beeldende kunsten.
In de eerste decennia van de vorige eeuw hadden de avant-gardisten nog een groots project: ze wilden een nieuwe manier van zien promoten: met een camera kon het Schone overal ontdekt en ontsloten worden, in het onooglijke, het banale, het microscopisch kleine, gewoon rondom ons, bijv. in het abstracte patroon van een koolblad, een knoestige boom of een machine. Als romantische kunstheld gelastte de fotograaf zich met een heroïsche didactische taak: ons 'zien' zuiveren, een nieuwe sensibiliteit voor, en sensoriële relatie met de wereld ontwikkelen. Sontag geeft aan hoe die heroïek samenging met een optimistische kijk op het moderne.
Maar nu (in 1973) is het Schone, volgens haar, niet alleen 'opgebruikt' (alles is al eens gezien/getoond), de heroïsche taak is ook door het heersende pessimisme verpieterd tot een verwerpelijk soort gepopulariseerd surrealisme. Tegen de klassieke schoonheidscanon (de perfect afgedrukte mooi gecomponeerde foto) wordt geprotesteerd met toevallige snapshots, met het onaffe, het nonchalante, het onverzorgde, het wanordelijke - veelal in naam van de Waarheid, de ontmaskering van de wereld. De camera kan mild of wreed zijn - het resultaat is volgens Sontag telkens een vorm van esthetiek.
Maar ook op een dieper niveau wordt de fotografie gekenmerkt door paradoxen. Ze zou de hele wereld transformeren tot een warenhuis of een museum-zonder-muren, waar ieder onderwerp wordt gedevalueerd tot een verbruiksartikel, gepromoveerd als het wordt tot een item voor esthetische consumptie... En de inherent esthetiserende tendens van de foto tast elke mogelijke morele boodschap aan. Zo wordt de foto van de vermoorde Che Guevara ge-depolitiseerd door de mooie compositie, die bijv. doet denken aan Mantegna's dode Christus.
Deze ideeën reveleren m.i. belangrijke aspecten, maar in hun absoluutheid zijn ze heel uitdagend. Wat doe je ermee als amateurfotograaf? Toch niet je fototoestel weggooien?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten