vrijdag 28 oktober 2011

maandag 24 oktober 2011

Japanse Tuin (1)

Japan is bekend om zijn heel eigen esthetische cultuur, verfijnd, uitgepuurd en toch diep geworteld in de natuur. In Hasselt kun je er even van proeven.



donderdag 20 oktober 2011

STAM-Gent

Terug naar een minder controversiële esthetiek: goede foto's maken van iets moois. Museum-M, MAS en STAM, de grotere Vlaamse steden wedijveren met elkaar in attractieve huisvesting van hun musea, zowel in moderne architectuur als opgewaardeerde oude sites. Gent heeft z'n stadsmuseum ondergebracht in De Bijloke. Het nieuwe ontvangstgebouw en de strak aangelegde voortuin met waterpartijen vormen dichtbij de drukke stadsring een rustgevende overgang naar de museumcollectie in het prachtige oude kloosterpand.

maandag 17 oktober 2011

Fotografie (6) - Sontag en Diane Arbus

Vandaag 18/10 opent de retrospectieve van het werk van Diane Arbus in de Jeu de Paume te Parijs. Toevallig terwijl ik S. Sontags essays aan het lezen ben. In haar tweede stukje - getiteld 'America, Seen Through Photographs, Darkly' - beschouwt ze Arbus' foto's als hét soort werk dat aantoont hoe de Amerikaanse fotografie zich langzamerhand verlaagd heeft tot het niveau van een gepopulariseerd surrealisme. Met Arbus' onderwerp, een verzameling frontaal poserende mensen uit de marginaliteit - dwergen, reuzen, nudisten, travestieten, mismaakten,...-, kon Sontag, die duidelijk een humanistische visie verlangde, helemaal niet om. Ze vond haar werk een goed voorbeeld van de tendens in de moderne kunst binnen het kapitalisme om de drempel van het verschrikkelijke, pijnlijke, het spontaan onverdraaglijke, steeds meer te verlagen. Die geleidelijke onderdrukking van onze morele gevoeligheden werkt volgens haar uiteindelijk niet als een bevrijding van taboes, maar als een ontluistering van de persoon: de pseudo-familiariteit met het verschrikkelijke versterkt de vervreemding, en vermindert dus onze handelings-bekwaamheid in het echte leven. Voor het eerst naar Arbus' foto's kijken is ongeveer zoals voor het eerst een pornofilm zien... Straffe uitspraken. Ondertussen zijn we veertig jaar verder. Wij zullen misschien wat minder geschokt reageren - zou het zijn omdat onze gevoeligheid verder afgestompt is? 
Als titel boven zijn bespreking van de tentoonstelling koos de fotoredacteur van 'De Standaard' enkele weken geleden: 'Imperfectie is perfect'. Twee tegengestelde oordelen... Voorlopig neem ik geen standpunt in, eerst zonder vooroordeel de echte afdrukken zelf gaan bekijken. Het debat is echter nog niet uitgewoed.


vrijdag 14 oktober 2011

dinsdag 11 oktober 2011

Kermis (1)

Zoele avond, zinnelijke overdaad: lichtgeflikker, beweging, emotie, uitzinnigheid; buikkriebels, gezwier, gegier; zoete geur van oliebol, pickles, suikerspin; zinderende beats en aanvuringen, gedreun en gesnerp van draaimolens; gokken, grijpen, missen, treffen, gretigheid naar kitsch... 't kind (in ons) wordt gekoesterd.

Foto's zouden ten minste iets van die visuele en emotionele overdaad moeten kunnen uitdrukken. De vraag is of ik daarin geslaagd ben. Een 'foto-vriendin' vond ze niet denderend: te onduidelijk. Ik merk echter dat ik eigenzinniger aan het worden ben... 't Is tijd voor wat meer schwung.



vrijdag 7 oktober 2011

Tallinn (7)

Een toerist die zich beperkt tot de 'bezienswaardigheden', merkt weinig of niets van de moeilijkheden waarmee het onafhankelijke Estland worstelt. In heel z'n geschiedenis tot voor de laatste WO, was het land amper 22 jaar onafhankelijk, en toen werd het door het Ribbentrop-Molotov pact heimelijk ingedeeld onder de Sovjet-Russische invloedssfeer. Nog voor de oorlog begon, trok het Sovjetleger het land binnen. Tijdens de oorlog werd het dan op de Sovjets veroverd door nazi-Duitsland, om aan het einde ervan terug bevrijd te worden door de oosterburen. De vele machtswissels met de ermee verbonden collaboraties en erop volgende repressie hebben diepe wonden geslagen. 
Doordat het land lang deel uitmaakte van het tsarenrijk en de Sovjet-Unie, heeft het nu een belangrijke Russisch sprekende minderheid (ca. 40%). Die is vrijwel onzichtbaar in het straatbeeld van het centrum van Tallinn.... tenzij op de enorme vlooienmarkt nabij het station. Daar proberen ze inkomen of pensioen wat aan te vullen met de verkoop van in de natuur geplukte kruiden, zelfgebreide sokken of bergen oude tweedehandsspullen. 
Ten westen van het station vind je nog authentieke buurten, o.a. de wijk met houten huisjes die in de jaren '30 zijn gebouwd voor de spoorwegarbeiders.
Balti Jaama Turg
Houten huizen - Kalamaja
Afscheid in de lege hotellobby

maandag 3 oktober 2011

Fotografie (5)

In het derde essay, 'The Heroism of Vision', filosofeert Susan Sontag in 'On Photography' over de stijlontwikkelingen in de fotografie en de wisselwerkingen met de andere beeldende kunsten.
In de eerste decennia van de vorige eeuw hadden de avant-gardisten nog een groots project: ze wilden een nieuwe manier van zien promoten: met een camera kon het Schone overal ontdekt en ontsloten worden, in het onooglijke, het banale, het microscopisch kleine, gewoon rondom ons, bijv. in het abstracte patroon van een koolblad, een knoestige boom of een machine. Als romantische kunstheld gelastte de fotograaf zich met een heroïsche didactische taak: ons 'zien' zuiveren, een nieuwe sensibiliteit voor, en sensoriële relatie met de wereld ontwikkelen. Sontag geeft aan hoe die heroïek samenging met een optimistische kijk op het moderne. 
Maar nu (in 1973) is het Schone, volgens haar, niet alleen 'opgebruikt' (alles is al eens gezien/getoond), de heroïsche taak is ook door het heersende pessimisme verpieterd tot een verwerpelijk soort gepopulariseerd surrealisme. Tegen de klassieke schoonheidscanon (de perfect afgedrukte mooi gecomponeerde foto) wordt geprotesteerd met toevallige snapshots, met het onaffe, het nonchalante, het onverzorgde, het wanordelijke - veelal in naam van de Waarheid, de ontmaskering van de wereld. De camera kan mild of wreed zijn - het resultaat is volgens Sontag telkens een vorm van esthetiek.
Maar ook op een dieper niveau wordt de fotografie gekenmerkt door paradoxen. Ze zou de hele wereld transformeren tot een warenhuis of een museum-zonder-muren, waar ieder onderwerp wordt gedevalueerd tot een verbruiksartikel, gepromoveerd als het wordt tot een item voor esthetische consumptie... En de inherent esthetiserende tendens van de foto tast elke mogelijke morele boodschap aan. Zo wordt de foto van de vermoorde Che Guevara ge-depolitiseerd door de mooie compositie, die bijv. doet denken aan Mantegna's dode Christus.
Deze ideeën reveleren m.i. belangrijke aspecten, maar in hun absoluutheid zijn ze heel uitdagend. Wat doe je ermee als amateurfotograaf? Toch niet je fototoestel weggooien?