Fotografie (2)

Susan Sontag voert een hele groep 'deconstructionistische' en postmoderne critici aan die de fotografie (vooral de fotojournalistiek) ongenadig tot op de bodem hebben afgebroken: leugenachtig, pathetisch, voyeuristisch, hypocriet, onderwerpend,... zijn slechts enkele van de aangetroffen kwalificaties. Susie Linfield geeft er een overzicht van in het 1ste hfdst. van haar boek 'The Cruel Radiance' (en gedeeltelijk als excerpt te lezen op het internet).

Als we ecologische maatstaven hanteren, dan moeten we m.i. eerst met de vinger wijzen naar de meest 'toxische' producten: de foto's in diverse types magazines, beeld- en sensatiepers, de pornografie en de foto als reclamemedium.

'Onschuldiger' zijn de miljoenen kiekjes die we allemaal op reis en in familieverband nemen. En ook de (kunst-)fotografie bedreven door professionele kunstenaars of amateurs en te bezichtigen in galerijen en tentoonstellingen - al kunnen we over de  esthetische kwaliteit ervan natuurlijk van mening verschillen. 

Familie- en reisfoto's zijn voor veel mensen gewoonweg een aandenken - ze vormen persoonlijke 'objecten' waarmee ze hun intieme subjectieve wereld tegen de voort-schrijdende objectieve tijd proberen te beschermen (John Berger). En Sontags verwijt dat foto's contextloos zijn, gaat m.i. hier meestal niet op. Bij het bekijken ervan in familie- of vriendenkring vertelt de fotograaf er maar al te graag 'zijn of haar' verhaal erbij. 

Ook de kunstfotografie mag m.i. een ecologische ingreep bespaard blijven. De kunstfoto blijft dan wel een vlakke, geïsoleerde uitsnede van een fragmentje van de realiteit, door de kunde en visie van de fotograaf krijgt hij (hopelijk) wel een verhoogde esthetische en expressieve intensiteit mee die de kijker als verrijkend ervaart. En, is het naïef te hopen dat die - via een verhoogde sensibiliteit bij het publiek - op de duur ook maatschappelijk doorwerkt in de politieke vraag naar meer 'publieke schoonheid' - mooiere gebouwen als Guillemins en het MAS, aangenamere parken, beter behoud van prachtige landschappen, enz...? Dat gaat natuurlijk niet zomaar - kunst blijft een indirecte, 'zwakke' kracht: de massa prachtige zeezichten en dorpstaferelen (zowel op doek als op foto) hebben ironische stedebouwkundige catastrofes als onze kustlijn en St.-Martens-Latem niet kunnen tegenhouden. En reiskiekjes mogen dan al onschuldig zijn, vaak raken mensen door het fotograferen wel àl te geobsedeerd - ze bekijken een museum vanop hun lcd-schermpje. Getuige onderstaande foto getrokken door... een geobsedeerde?

Linfield, Susie, The Cruel Radiance. Photography and Political Violence, University of Chicago Press, 2010. (Hfdstk 1: A Little History of Photographic Criticism: http://www.press.uchicago.edu/Misc/Chicago/482507.html)

L'Orangerie, Parijs - Nymphéas (Monet)